Prezydenci miast metropolitalnych razem dla sektora kultury

Miasta natychmiast zareagowały na sytuację pandemiczną i kryzys, w jakim znalazły się różne środowiska. Wdrożono różne rozwiązania i działania w poszukiwaniu rozwiązań i środków, jakie można przekierować na wsparcie sektora kultury, instytucji, NGO’s i indywidualnych twórców. Jednocześnie pojawiła się inicjatywa powrotu do dzielenia się rozwiązaniami prawnymi, organizacyjnymi, wymiany wiedzy w gronie miast zaangażowanych w proces ubiegania się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016. List powstał w poczuciu głębokiej troski o przyszłość sektora kultury gronie osób odpowiedzialnych za polityki kulturalne samorządów.

Inicjatywa tego apelu powstała we Wrocławiu: Jako Europejska Stolica Kultury 2016 i lider Koalicji Miast czujemy podwójną troskę o szeroko rozumianą kulturę. Te tytuły są nie tylko powodem do dumy, ale przede wszystkim źródłem jeszcze większej odpowiedzialności, za twórców, organizacje i instytucje działające nie tylko we Wrocławiu, ale w całej Polsce – mówi Jacek Sutryk, prezydent Wrocławia. – Dlatego wystąpiliśmy z inicjatywą wspólnego apelu do Ministra Piotra Glińskiego o rozważenie naszych merytorycznych propozycji, które ustabilizują trudną sytuację instytucji kultury a także wesprą nas, samorządy w działaniach, które już dawno wdrożyliśmy. Ponowna współpraca w ramach poszerzonej dziś Koalicji Miast utwierdziła nas w jednym – najlepsze są rozwiązania wypracowane wspólnie i Solidarnie. – dodaje prezydent Wrocławia.

Koalicja Miast powstała w2016 roku, kiedy to po raz pierwszy w historii Europejskiej Stolicy Kultury współpracę podjęły miasta ubiegające się o ten tytuł. Do udziału w programie Wrocław zaprosił partnerów z całego kraju. W obecnym kontekście Koalicja Miast  ponownie staje się platformą wymiany doświadczeń polskich samorządów i instytucji kultury, ważną przestrzenią solidarności i współpracy. Istotnym filarem działań Koalicji jest dyskusja o samorządowej odpowiedzialności za kulturę polską, kadry kultury i kondycję sektora, którego znaczenie dla społeczno-ekonomicznego rozwoju miast jest bezdyskusyjna. Celem Koalicji jest regularne zgłaszanie inicjatyw, proponowanie narzędzi i rozwiązań formalnych, wymiana wiedzy i wspólna komunikacja. Koalicja ma nie tylko reagować na bieżącą sytuację sektora kultury w miastach, ale także zająć się projektowaniem rozwiązań długookresowych i systemowych dla kultury w samorządach lokalnych.

Przedstawiony list zapowiada działania systematyczne, w dialogu i z uwzględnieniem różnic pomiędzy samorządami, o początek dialogu, który samorządowcy mają nadzieję rozwijać w kolejnych odsłonach. W tej chwili przygotowywany jest katalog rozwiązań i rekomendacji dla Polskiego rządu, a także konkretnych narzędzi, które mają wyposażyć samorządy w kompetencje pozwalające skuteczniej przeciwdziałać nieuchronnym negatywnym skutkom pandemii w sektorze kultury.

List do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego został wysłany dzisiaj z Wrocławia.

Pan
Prof. dr hab. Piotr Gliński
Wiceprezes Rady Ministrów
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego

W trosce o ludzi kultury

Pandemia COVID-19 dotknęła wszystkich aspektów naszego społeczeństwa. W bezwzględny sposób narusza i zmienia znaną nam codzienność. Wkroczyła do naszych rodzin, w miejsca pracy i nauki; jest niebezpieczna dla gospodarki, którą czeka ogromny i długotrwały kryzys. Wszyscy bez wyjątku czujemy powagę sytuacji, w której zagrożone są zdrowie i życie obywateli.

My, samorządowcy nie pozostajemy bierni. Reagujemy w ramach naszych możliwości i kompetencji. Równolegle do działań Rządu tworzymy własne lokalne programy wsparcia dla mieszkańców naszych miast. Myślimy o ludziach samotnych, chorych, bezdomnych. O najsłabszych. Myślimy o gospodarce, edukacji i społeczeństwie. W tych trudnych chwilach nie chcemy także zapomnieć o kulturze i jej twórcach, pamiętając o ich roli w budowaniu wspólnoty.

Kultura to niezbędny element rozwoju społecznego i ekonomicznego. Sukces samorządów, atrakcyjność turystyczna i rozwój miast wiele zawdzięczają inwestycjom w kulturę i w budowę kapitału symbolicznego mieszkańców. Mobilność twórców, wspomniane inwestycje w infrastrukturę i w ludzi; miasta pełne muzeów, teatrów, kin i festiwali są dowodem na nasz wspólny potransformacyjny sukces.

Uczestnictwo w kulturze stanowi element naszego stylu życia. W ostatnim czasie uzyskaliśmy tak wiele dowodów na to, że kultura i działalność kreatywna są ważnym warunkiem dla tworzenia relacji międzyludzkich. Dzięki twórcom i ich dziełom możemy być dziś razem, pomimo społecznej izolacji. Kultura opisuje nas jako społeczeństwo, wyraża nasz świat wartości i nieustannie go potwierdza. Wielu twórców jest teraz dla nas źródłem siły, przywracając godność, oswajając zagrożenia, budząc nadzieję. Trudny do wyobrażenia byłby świat bez książek, płyt czy filmów dostępnych w domowym zaciszu albo w zasobach Internetu. W tych ostatnich tygodniach artyści dzielą się swoją twórczością w sieci. Muzea i galerie można „zwiedzać” wirtualnie, a sale koncertowe czy festiwale prezentują swój program online. Prowadzone są retransmisje teatralnych produkcji. Autorzy czytają książki, animatorzy prowadzą wirtualne warsztaty. Za to wszystko jesteśmy niewymownie wdzięczni.

Kultura oraz powiązany z nią przemysł kreatywny są gałęzią ekonomii miast, której nie sposób po prostu ignorować. Sektor organizacji czasu wolnego generuje również znaczne przychody dla naszych samorządów – odbudowanie go z grożącego mu upadku potrwa lata. To dlatego zapewnienie niezbędnego finansowania kultury, znalezienie środków na trwałe inwestowanie w ten sektor po pandemii, staje się jednym z ważniejszych wyzwań.

List ten piszemy w poczuciu głębokiej troski, w gronie osób odpowiedzialnych za polityki kulturalne w naszych miastach. Wchodzimy w czas wymiany, współdzielenia się i solidarności, dlatego wróciliśmy do jednoczącej nas wokół tej odpowiedzialności Koalicji Miast dla Kultury. Koalicja zawiązana została podczas Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016. Dziś w poszerzonym gronie, we współpracy Gdańska, Katowic, Krakowa, Lublina, Łodzi, Poznania, Szczecina, Warszawy i Wrocławia chcemy wspólnie proponować i wprowadzać rozwiązania oraz narzędzia wspierające kulturę. Dzielimy się pomysłami, jak jej pomóc, jak kreować racjonalne polityki kulturalne w czasie kryzysu tu i teraz, ale i w odniesieniu do jego następstw. Chcemy być także w nieustannym dialogu ze stroną rządową, bo bez wyraźnego wsparcia Rządu nasze lokalne programy wspierania kultury nie będą skuteczne.

Dlatego, licząc na merytoryczną dyskusję z przedstawicielami Rządu nad wdrażaniem konkretnych rozwiązań oraz w odpowiedzi na apel Pana Ministra do Marszałków Województw, Prezydentów Miast, Burmistrzów, Starostów i Wójtów z dnia 27.04.2020 roku, chcemy podkreślić z całą mocą wagę przywołanej w apelu zasady subsydiarności. Idąc tym tropem działania Rządu, będące częścią rozwijanej Tarczy Antykryzysowej, powinny w zdecydowanie większym stopniu uwzględniać wsparcie kultury i sektora organizacji czasu wolnego poprzez bezpośrednie dofinansowanie samorządu. W szczególności apelujemy o stworzenie tarczy dla kultury jako elementu tarczy samorządowej.

Informujemy Pana Ministra, że w naszych samorządach od trzeciej dekady marca wdrożyliśmy działania, o których teraz i Pan Minister pisze. Aby efektywniej i skuteczniej odpowiedzieć na oczekiwania Pana Ministra, wnosimy o powołanie przedstawicieli Koalicji Miast dla Kultury oraz przedstawicieli ZMP i UMP w poczet członków Zespołu Antykryzysowego przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego z udziałem organizacji i stowarzyszeń twórczych.

Chcemy także, aby przedstawiane tu przez nas propozycje zostały włączone do agendy zapowiedzianych prac nad działaniami, które także po ustaniu epidemii będą służyć rekompensowaniu poniesionych strat w sektorze kultury. W szczególności proponujemy następujące działania jako pilne:

1. Zwiększenie udziału samorządów we wpływach z podatku PIT i przeznaczenie uzyskanych w ten sposób środków m.in. na programy wsparcia kultury i sektora organizacji czasu wolnego;
2. Objęcie programami pomocowymi w ramach PFR samorządowych instytucji kultury w kategorii małych i średnich przedsiębiorstw;
3. Refundację utraconych wpływów z biletów z budżetu MKiDN dla samorządowych instytucji kultury;
4. Wprowadzenie zmian w specustawie – nadanie organom wykonawczym jednostek samorządu terytorialnego uprawnień w zakresie tworzenia programów pomocowych i socjalno-bytowych dla środowisk kultury, które obecnie są wyłącznymi kompetencjami organów uchwałodawczych;
5. Wprowadzenie zasady (i zmiany zapisów w ustawie) dotyczącej odliczania VAT-u z działalności kulturalnej, w myśl której działalność finansowana ze środków „tarczowych”, która ze względu na obostrzenia programów dotacyjnych nie może przez pewien okres przynosić przychodów, nie powinna być traktowana jako działalność do celów innych niż działalność gospodarcza, lecz element prowadzonej działalności gospodarczej w okresie epidemii mającej tylko charakter nieodpłatny;
6. Zmianę regulaminów konkursów i dofinansowań przeznaczonych dla sektora kreatywnego, m.in. poprzez zmniejszenie/uchylenie wkładu własnego;
7. Analogicznie do rozwiązań przygotowywanych dla sektora turystyki wprowadzenie „bonów do kultury” przeznaczonych na zakup usług i dóbr kultury dla rozbudzenia popytu w tym sektorze (np. na zakup książek, biletów do kin, teatrów, muzeów, festiwale);
8. Stworzenie możliwości częściowych zwolnień/odliczeń od podatków dla przedsiębiorstw decydujących się na wsparcie działalności kulturalnej.

Licząc na Pańską odpowiedź oraz przychylne potraktowanie naszych propozycji, wyrażamy gotowość do współpracy i przedstawienia naszych szczegółowych propozycji w kontakcie bezpośrednim, w powołanych przez Pana Zespołach oraz poprzez forum Związku Miast Polskich i Unii Metropolii Polskich.